W przypadku uprowadzenia dziecka za granicę, naturalną konsekwencją jest zarządzenie zwrotu dziecka w trybie Konwencji Haskiej.
W ramach postępowania o wydanie dziecka, które toczy się w trybie Konwencji Haskiej rozstrzyga się jedynie kwestię bezzwłocznego powrotu dziecka do miejsca jego stałego pobytu. Nie porusza się natomiast kwestii z zakresu władzy rodzicielskiej przysługującej rodzicom dziecka, gdyż takie postępowanie wszczynane jest odrębnie.
Względem rodzica, który posiadał pełnię praw rodzicielskich, który dopuścił się porwania rodzicielskiego, rozważyć należy ograniczenie jego władzy względem istotnych spraw dziecka lub nawet pozbawienie władzy rodzicielskiej, w związku z nieposzanowaniem obowiązku wspólnego decydowania w tym zakresie przez obu małżonków.
Warto dodać, że uprowadzenie dziecka, wiąże się z pozbawieniem dziecka naturalnego środowiska, w którym się wychowywał i pozbawienie możliwości kontaktowania się z rodziną, a także jest działaniem narażającym dziecko na niebezpieczeństwo dla zdrowia psychicznego i fizycznego – jest więc to poważne nadużycie władzy rodzicielskiej, które może skutkować, sądowym pozbawieniem władzy rodzicielskiej.
Sprawa o pozbawienie lub ograniczenie władzy rodzicielskiej rozpoznawana jest w trybie nieprocesowym. Może ona zostać wszczęta na wniosek każdego z rodziców lub z urzędu.
Sądem rozpatrującym sprawę będzie sąd opiekuńczy – sąd rejonowy właściwy dla miejsca zamieszkania osoby, której postępowanie ma dotyczyć, a w braku miejsca zamieszkania – sąd opiekuńczy miejsca jej pobytu. Jeżeli brak i tej podstawy – właściwy jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.
Oprócz opisanych wyżej konsekwencji związanych z możliwością pozbawienia bądź ograniczenia władzy rodzicielskiej należy brać pod uwagę możliwe konsekwencje natury karnej. Zgodnie z art. 211 kodeksu karnego: kto, wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru, uprowadza lub zatrzymuje małoletniego poniżej lat 15 albo osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Jest to przestępstwo ścigane z urzędu, więc po powzięciu wiarygodnych informacji o uprowadzeniu dziecka – policja lub prokuratura wszczyna postępowanie.
Podkreślić należy, że tego przestępstwa nie może popełnić rodzic, który posiada pełną władzę rodzicielską. Uprowadzenie dziecka przez rodzica mającego pełną władzę rodzicielską nie jest w Polsce przestępstwem.
apl. adw. Marta Kaczmarek
